Sanatın birçok dalı gibi origami de kendinizi iyi hissetmenizi sağlayabilir. Hatta daha iddialı bir tabir kullanmak gerekirse terapi etkisi yaratabilir. Baştan belirteyim; bu bilimsel bir yazı değil. Kendi hissettiklerimden, etrafımda gördüklerimden ve araştırdıklarımdan bir derleme. Ama belki size bir kapı açabilir.
Kağıdın Sağaltıcı Gücü
Origamiyle çocukluğumda tanışmamın dışında üniversitede üç senelik bir seramik geçmişim var. Kil, yani toprak da acayip rahatlatıcı bir malzeme ama seramiğin bir seremonisi var. Malzemeler hazırlanacak, atölye bulunacak (ki düzenli ödeme demek bu), fırın olmazsa olmaz. Kağıt tabiri caizse “alelade” bir malzeme. Elinize alın, bir şeyler yapın, o kadar.
Böyle dediğime bakmayın. Kağıdın sağaltıcı ve rahatlatıcı olma açısından kilden arta kalır yanı yok. Kağıt hışırtısıyla sakinleşen bebeklere ve çocuklara elbet rastlamışsınızdır. Sesin yanı sıra doku da kağıdı çekici kılan unsurlardan. Farklı türlerdeki rengarenk kağıtlarla vakit geçirmek, origami veya başka bir kağıt sanatıyla ilgilenmeyenler için bile zevk.
Origaminin Sağaltıcı Gücü
Gelelim origami özeline... Origaminin belli kurallara bağlı olması başta o kadar rahatlatıcı gibi görünmeyebilir. Ama satranç gibi düşünün. Onda da belli hareketlere bağlı olsanız da bir sürü hamle olasılığınız var. Origami modelleri de böyle sonsuz ihtimallerden meydana geliyor. Sadece düz kare kağıttan yapılabilecekler dahi epey heyecan verici.
Origamide, adımlara odaklanmanız şart. Bu da beraberinde hem anı yaşamanızı hem de kişisel disiplini getiriyor. Origamiye yoğun biçimde odaklandığım iki senenin sonunda kendimdeki farkı hissedebiliyorum. Videolardaki talimatları takip etmekte eskiden zorlanırdım. Şimdi sabrımın perçinlendiğini fark ediyorum. Üstelik bu, hayatımın başka alanlarına da yansıyor.
Origami derslerini veya origami atölyelerini de grup terapisi olarak düşünebilirsiniz. Aynı model üstüne odaklanan on kişi, birlikte koordinasyonun keyfine de varacaktır. İnternette yaptığım araştırmaya göre yurt dışında bunu çeşitli psikiyatrik bölümlerde gerçekleştiren uzmanlar da var.
Origami Terapide Nasıl Kullanılabilir?
- Dikkat ve odak inşası: Origami DEHB'li çocukların dikkat inşa etmesine yardım edebilecek harika bir etkinlik çünkü başarılı olmak için odak ve konsantrasyon gerektiriyor. Buna ilaveten, adımları yazıldığı gibi [bazen de gösterildiği gibi] takip etmeniz ve eserinizi sürekli değerlendirmeniz gerekiyor; bunlar da çocukların öğrenmesi gereken önemli beceriler. En dikkati dağınık öğrenciler bile origamiye odaklanıp eserlerini başarıyla bitirmeye motive olabiliyorlar.
- Sinir bozukluğu toleransının inşası: Origami bazen hiç şüphesiz sinir bozucu olabiliyor. Bu da onu, çocukların bir şey zor olduğunda bile ona devam etme becerisi kazanmalarına yardımcı olabilecek harika bir etkinlik haline getiriyor. Bir çocuk siniri bozulduğunda durmaya, derin birkaç nefes almaya, tekrar denemeye ve gerekirse yardım istemeye teşvik edilebilir. Sonra ona aynı şeyi, ev ödevi gibi bir şeyle mücadele ederken de pes etmek veya öfkelenmek yerine uygulayabileceği söylenebilir. Öğretmen, kendinin de zorlanabileceğini göstererek çocuklara örnek olabilir.
- Pozitif öz ifade pratiği: Çocukların zor bir projeyle karşılaştıklarında kendi kendilerine konuşmalarını fark etmesi yaptıkları negatif yorumlara işaret etmeleri sağlanabilir. Bu düşüncelerin onlara yardımının nasıl dokunmadığından ve bunları "yapabilirim" gibi cümlelerle nasıl değiştirebileceklerinden bahsedilebilir.
- Öz saygı inşası: Terapiye gelen çocuklardan kimisi başarılı olmaya dair çok az deneyime sahiptir. Davranış sorunları yaşamakla ve sürekli başlarını derde sokmakla kalmazlar, okulda da sorun yaşayabilirler. Birçok öğrenci daha küçük yaşlarda sanata yetenekleri olmadığı inancını geliştirmiştir. Hiçbir şeye yetenekleri olmadığını düşünen bazı hastalar origamide aşırı başarılı olabildiklerini keşfediyorlar, hatta aralarında zorlu çizimleri çözüp terapiste yardımcı olanlar da çıkıyor. Terapistler hastaların sanat eserlerini ofislerinde saklamayı tercih etseler de origami eserlerini bazen evlerine götürmesine izin veriyorlar. Bu eserleri ailelerine, kardeşlerine, çocuklarına götürdüklerinde yaşadıkları gurur görülmeye değer.
- Rahatlama ve kendini sakinleştirme: Origami zor bir seansın sonunda ele alınabilecek muhteşem bir etkinlik olabilir. Origamiden zevk alan çocuklar için epey sakinleştirici ve rahatlatıcı olabilir. ... Birçok çocuk hasta origamiyi tercih ediyor çünkü origami onları sakinleştiriyor, kaygıları veya huzursuzlukları ile baş etmelerini sağlıyor ve böylece seanstan pozitif duygularla ayrılabiliyorlar. Origami talimatlarının kopyasını isteyenler de çıkıyor ki aynı rahatlatıcı etkinliği evde de sürdürebilsinler.
Bu bölümde yararlandığım kaynak: Origami in Therapy [Tabii benzer şeyler yetişkinler için de söylenebilir].
Depresyon Vaka Örneği 1: Joseph Wu
Origami Türkiye’de daha çok çocuklar için elişi olarak düşünülür. Fakat origaminin epey yetişkin bir yönü var. Origami üstatlarının yaptıkları eserlere ve dünya çapında düzenlenen origami sergilerine bakmanızı öneririm. Bunların dışında öne çıkan bir origami sanatçısı Joseph Wu’dan bahsetmesem olmaz.
Joseph Wu’yu uzun süredir Instagram’dan takip ediyorum. Çin asıllı bir Kanadalı kendisi. Bilgisayar biliminde eğitim almasına rağmen origamiye gönül vermiş ve ne şanslı ki dünyada tam zamanlı origamiyle uğraşan nadir insanlardan.
Wu’yu birçok origami sanatçısından ayıran bir özelliği origamiyle hikaye anlatmayı sevmesi. Ayrıca, DEHB (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) ile depresyon mücadelesinde origaminin epey faydasını görmüş. Instagram’da “Depression is...(Depresyon...)” diye 12 parçalık bir seri paylaştı ve hepsi tek kelimeyle enfesti.
Depresyon nöbetlerini yaratıcılığa kanalize ettiği 12 çalışmanın 10 tanesini toplu olarak paylaşmış. Hesabının gerilerine giderseniz tek tek açıklamalarla paylaştığı hallerini de bulabilirsiniz.
Depresyon Vaka Örneği 2: Christian Marianciuc (icarus.mid.air)
"Klasik origami turnayla daha ne yapılabilir ki?" sorusuna defalarca "İşte böyle" diye cevap veren Christian Marianciuc da aslında bu yola depresyonunu kanalize etmek için girmiş.
Romanyalı sanatçı Avustralya'daki yaşamından vazgeçip Moldova'da bir insani yardım organizasyonunda çalışmaya başladıktan sonra Doğu Avrupa'da yaşama uyum sağlama çabaları esnasında üç yıllık bir depresyon sürecine girmiş.
Ayrıntılarla bezeli origami turnalarını yapmaya 1 Ocak 2015'te başlamış. Bundan sonrasını aşağıdaki Instagram hesabından paylaşma fırsatı buluyoruz.
Esasen yola 100 günde 100 turna hedefiyle yola çıkmış. Yaptıkları hem ona iyi gelmiş hem de büyük ilgi toplamış. O da bu sayıyı 365 günde 365 turna olarak güncellemiş.
Sonrasında Japonların 1000 turna efsanesine atfen, hedefini 1000 günde 1000 turnaya çıkarmış. Eylül 2017'de bu hedefine ulaşmasına rağmen turna yapmaya halen devam ediyor.
Otizm, ADHD ve Origami
Origaminin terapötik yanı depresyonla sınırlı değil. Otizmli çocuklar veya DEHB'li bireyler de otizmin sağaltıcı etkisinden yararlanabilir. Tabii ki bu hassas bir konu ve araştırmalar halen devam ediyor.
Origami dünyasında sevilen bir isim olan Leyla Torres'in origamispirit.com sitesinde origami sanat terapisiyle ilgili makalesine gelen bir yorum dikkatimi çekti:
"En iyi deneyimim, origamiyi otizmli çocuklara öğretmekti. Bir modeli bitirmeye çalışmaları sırasındaki heyecanları ödüllendirici olmaktan da öteydi, ruhum tam anlamıyla tatmin oluyordu. Şimdi ileride ilkokul öğretmenleri olacak öğrencilere ders veriyorum. Bana origamiden en çok kimin fayda sağladığını sorduklarında onlara spektrumdaki çocuklar, DEHB teşhisi konmuş çocuklar ve genel olarak özel ihtiyacı olan çocuklar cevabını veriyorum. Origami, öğrenme bozukluğu yaşayan çocukları kabul edilmiş ve becerikli hissettiriyor. Bir modeli yaptıklarında gözlerinde parlayan ışığı seviyorum." Anastasia
Bu makalenin tamamını blogda okuyabilirsiniz.
Bu konuda yazılmış bir kitaba da denk geldim. 4 ile 7 yaş arasındaki otistik çocuklar ile yapılmış bir araştırma üzerine. İçeriğine ulaşamadım ama Amazon'dan İngilizce edinmek isteyenler için burada.
Bipolarlık, Hastalık Sonrası ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu...
Bir psikiyatr ve psikolog olmadığım için yine tanıklıkların çevirilerinden devam edeceğim. Leyla Torres'in yukarıdaki makalesine gelen bir başka yorum da bahsedilmeye değer:
"Yerel hastanemizde Women 2 Women kanserden hayatta kalanlar grubuna yıl boyunca birkaç kere origami dersi veriyorum. Dersten önce grubun iki üyesine modeli öğretiyorum, böylece asistan olabiliyorlar. Katılımcılar elde ettikleri sonuçları seviyorlar ve her zaman daha fazla model yapmak istiyorlar veya kendileri öneride bulunuyorlar. Katlama sırasında odak noktası öğrenmek ve katlamak, farklı katlamaları anlamak, daha zorlayıcı bir katlamayı çözmek oluyor..." Linda
Karen Elaine ise origamiden hem depresyon zamanlarında hem de bipolar rahatsızlığı için yararlanmış. "Origami Beni Nasıl Kurtardı?" başlıklı yazısında, ömrünün büyük bölümünde bu iki hastalıkla mücadele ettiğini ve en karanlık zamanlarda origaminin ona deniz feneri görevi gördüğünü belirtiyor. Bu yüreklendirici makalenin tam halini blogda bulabilirsiniz.
Bir New York Times makalesinde de ABD'deki bazı hapishanelerde origami dersi veren Teresa Volta'ya söz verilmiş. Kağıt ve birkaç sanat malzemesi hapishanelere sokulabilen sayılı nesnelerden. Volta, katlamaya odaklanmanın sakinleştirici etkisine değiniyor. Bin turna yapılan hapishaneler olmuş ve mahkumlar turnalara dileklerini yazmış. Eşine, sevgilisine, çocuğuna origami çiçek yapmak isteyen mahkumların sayısının hiç de az olmadığından bahsediyor.
Sonuç olarak...
Zor zamanlarda dikkatinizi dağıtacak yaratıcı bir uğraş arıyorsanız origami size göre olabilir. İlle depresyon veya başka bir psikolojik veya nörolojik rahatsızlığınızın olmasına da gerek yok; küçük de olsa bir şey üretmenin zevkine herkesin ihtiyacı var.
Hazır yeri gelmişken not düşeyim. Origami ve mindfulness ilişkisi hakkındaki yazımızı da okumak isteyebilirsiniz.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.